Voedingsadviezen voor baby’s en peuters volgens de Chinese Geneeskunde
(en in het bijzonder voor kinderen met spijsverteringsklachten, astma en eczeem)
Tot op de leeftijd van ongeveer zes jaar is voeding een belangrijke factor in het ontwikkelen van ziektes. Het Maag- Miltsysteem (zo noemen we het spijsverteringssysteem) is nog volop in ontwikkeling en er is niet veel voor nodig om een verstoring op te lopen in de spijsvertering. Een tekort aan voedsel hebben we in de westerse wereld gelukkig niet mee te maken, het probleem ligt eerder in het teveel wat kinderen binnen krijgen en in ongeschikte voeding.
Borstvoeding wordt als de ideale voeding voor zuigelingen beschouwd, wat het natuurlijk ook is. Het heeft de juiste temperatuur en samenstelling, en bevat de nodige antistoffen die het kind helpen in zijn afweer tegen ziektes. Het wil echter niet zeggen dat een met borstvoeding gevoede baby geen problemen kan ontwikkelen met de spijsvertering. Met name bij voeden op vraag bestaat het risico dat een baby teveel voeding krijgt, vooral als de moeder geneigd is haar kind aan te leggen bij ieder blijk van ongerief. Het komt vaak voor dat baby’s huilen omdat ze juist problemen hebben met de spijsvertering. In de praktijk wordt er dan te weinig tijd tussen de voedingen ingelast. Veel kleine kinderen hebben als gevolg daarvan te maken met voedselaccumulatie (overgeven, een vol gevoel, constipatie) maak ook koliek en diarree. De constitutioneel zwakke Milt krijgt te maken met overbelasting, en wordt nog zwakker en verstoort in zijn functie van het scheiden en transporteren van voedsel en vloeistoffen. Er ontstaan een accumulatie van “troebele” vloeistoffen (Phlegm/Damp) die zich ophopen in o.a. de longen.
Helaas is niet iedere moeder in staat tot het geven van borstvoeding (of wil dit om één of andere reden niet). Het kenniscentrum Borstvoeding heeft onderzoek gedaan naar borstvoedingscijfers. In 2005 begon 75% van de moeders na de bevalling met het geven van borstvoeding. Na een maand krijgt nog 54% de borst , na drie maanden 35% en na vijf maanden is dat nog maar een kwart. 73 Dat betekent dat het gros van de zuigelingen in Nederland langer met de fles dan met de borst gevoed wordt.
De basis voor flesvoeding is zoals bekend koemelk. Kinderen hebben na de geboorte een verhoogde doorlaatbaarheid van de darmen, waardoor ze extra gevoelig zijn voor het ontwikkelen van allergieën. Grotere moleculen kunnen de darmwand passeren en in het bloed terecht komen. Bij baby’s is het immuunglobuline A (dat in de slijmvliezen van onder andere de darmen opgeslagen ligt) nog niet of nauwelijks aanwezig. Dit secretoir IgA vormt een belangrijke verdediging, want het bindt namelijk allergenen, zoals koemelk, waardoor deze inactief worden. Een kind kan trouwens evengoed een koemelkallergie ontwikkelen als het borstvoeding krijgt: stress, een grote consumptie van koemelk door de moeder kunnen ervoor zorgen dat er alsnog teveel allergenen in het kind terecht komen. Koemelkallergieën komen veel voor bij zuigelingen en de prevalentie onder zuigelingen wordt geschat op 2 tot 3 %. Klachten die zich voordoen bij een koemelkallergie zijn voornamelijk darmkrampen, eczeem, astma, diarree of verstopping, loopneus en terugkerende verkoudheden, overgeven en een slechte eetlust. Eczeem wordt in de Traditionele Geneeskunde beschouwd als een slechte doorstroming van Qi en Bloed in de huid. Dit wordt veroorzaakt doordat het kind Damp of Phlegm (vocht of slijm) heeft ontwikkeld die de doorstroming in de huid belemmerd. Zo ontstaat er stagnatie in de huid die Hitte veroorzaakt. Atopisch eczeem wordt aldus Damp Hitte genoemd. Deze ontstaat in het gros van de gevallen door een voedsel-intolerantie of allergie voor bepaalde voedingsmiddelen (met name koemelk), gecombineerd met een genetische dispositie.
Voedselallergieën doen zich de laatste decennia steeds meer voor bij kinderen. Mogelijke oorzaken daarvoor kunnen zijn, de degeneratie van de voedselkwaliteit, het verzwakken van het Maag- Miltsysteem door onregelmatige en verkeerde voeding en het overmatige gebruik van antibiotica (ook in voeding aanwezig) . Deze laatste verzwakt het afweersysteem in grote mate.
De meest voorkomende voedingsmiddelen die een allergische reactie kunnen veroorzaken: koemelk, banaan, gluten, toevoegingen in voeding, citroenzuur, geraffineerde suiker, pinda’s, tomaat, zeevruchten.
Te vroeg starten met vast voedsel en het aanbieden van verkeerde voeding is een andere boosdoener. De spijsvertering kan dit nog niet aan, en er ontstaat voedselstagnatie, Damp en Phlegm. Het aanbieden van veel verschillende ingredienten tegelijk is te belastend voor de Maag en de Milt en men verliest daarmee het zicht op wat een baby goed kan verdragen en verteren. Het beste moment om te starten met wat vaster voedsel is wanneer de eerste tandjes doorkomen. Het lichaam geeft daarbij zelf aan toe te zijn aan iets vaster voedsel. Meestal is dat met ongeveer een half jaar.
Het eerste hapje;
Het eerst vaste hapje van een zuigeling is hier meestal het fruithapje. Het meeste fruit, en dan vooral citrus- en zuidvruchten, is echter energetisch koud en brengen teveel Koude in het lichaam. Vooral kleine kinderen moeten teveel Qi gebruiken om deze kou te verdrijven en daarvan hebben ze juist niet genoeg.
Het beste kan men starten met rijstebloempap als vaster voedsel. Je kunt dit eventueel ook zelf maken door paprijst een paar uur te laten koken en vervolgens te zeven. Rijst is energetisch verwarmend, licht verteerbaar en voedzaam. Het is heilzaam voor de opbouw van het spijsverteringssysteem.
Groenten;
Na enige tijd kan er groente worden geïntroduceerd. Het beste is om nieuwe voeding één voor één uit te proberen, te beginnen bij bijvoorbeeld één soort gekookte en gepureerde groente. Kies vooral wortel, pompoen, erwtjes, spinazie, prei, gekookte aardappeljes. Begin pas met koolsoorten en uien na het eerste levensjaar. Pureer alles na het koken. Maak zoveel mogelijk vers (en biologisch) eten. Daar zit de meeste energie in. Op deze manier kun je goed onderzoeken of je kindje deze bepaalde groente goed kan hebben.
Fruit;
Introduceer daarna pas fruit. Biedt het gekookt aan. Kies daarbij het locale fruit, dus fruit dat hier van nature groeit zoals appels, peren, pruimen, al het roodfruit, abrikozen, perziken, druiven. Het fruit dat hier groeit is het beste voor ons lichaam. Het is energetisch neutraal of verwarmend. Tropisch fruit en citrusfruit is te koud. Dus in aanvang zoveel mogelijk warm en gekookt enkelvoudig voedsel.
Granen;
Rijst (nog geen volkoren) is een verwarmend en zeer geschikt graan voor baby’s. Brood is wat minder geschikt, zeker tarwe, aangezien het wat moeilijker verteerbaar is. Bij het introduceren van ander graan in de vorm van brood is het beste om te starten met speltbrood. Dit is een lichter verteerbaar graan. Biedt dus nog geen volkoren producten aan, dit kun je het beste pas na een paar jaar doen. Wat betreft granen bij de avondmaaltijd zijn gierst en quinoa ook heel geschikt. Na het eerste levensjaar kan ook begonnen worden met peulvruchten.
Vlees en vis;
Vlees is zwaar verteerbaar en het is prima om daar pas mee te beginnen als je kindje twee jaar is. Kip is licht verteerbaar en kun je het beste mee beginnen. Vis is okee, gestoomd of gestoofd, liever niet gebakken.
Drinken;
Een toenemende trend om kinderen fruitsap te geven als dorstlesser in plaats van water. Dit is een teveel aan zoet en kou en verzwakt de Milt; in die zin kunnen sapjes het beste verdund met water en verwarmd worden aangeboden. Als je thee aanbiedt; geef dan een slappe vruchtenthee (op basis van echte vruchten). Probeer zoveel mogelijk je kindje aan te leren om (lauw) water te drinken. Blijven proberen. Daarnaast zijn wortel- en bietensap aangelengd met water ook gezond en lekker.
Te vermijden:
• banaan, mango, citrusfruit, ananas en ander tropisch fruit
• suiker of fruitsap (dit laatste alleen aangelengd met water)
• geprefabriceerd niet vers voedsel (potjes kant en klaar enzo); weet wat je kind eet
• koemelkproducten
• eten met toevoegingen (kleur-, geur, en smaakstoffen)
• vet en gefrituurd eten
• rauw voedsel
• chocola
• te veel zout en specerijen
Op de leeftijd van 1 jaar bestaat over het algemeen de voeding nog voor de helft uit fles- of borstvoeding. De volgende zes maanden neemt dit af tot een kwart van de voeding. Dit is een algemeen verhaal, het verschilt per kind. Kleintjes kunnen vaak duidelijk aangeven of ze graag meer vast voedsel willen, of wat langer voorkeur voor de fles hebben.
Verhouding voedsel rond de eerste verjaardag:
40-60% granen (rijst, gierst, spelt, quinoa)
20-40% groenten
5-10% peulvruchten (bonen, erwtjes, linzen, kikkererwten)
5-10% fruit
Voorbeeld dagmenu;
Start de dag met pap. Rijstpap, gierstvlokkenpap of quinoavlokkenpap. Het is warm en geeft energie. Je kunt als basis voor de pap plantaardige melk gebruiken zoals rijstmelk of havermelk. Als je deze koopt, let er dan op dat er geen toevoegingen als suiker en zout in zitten. Je zou ze ook zelf kunnen maken. Op internet zijn momenteel veel goede sites met recepten. Voeg eventueel een beetje fruit toe bij het koken voor de smaak.
Met de lunch kun je een eenvoudige soep van bv peulvruchten met een speltbroodje ( om te weken in de soep) kunnen geven. Later op de middag een tussendoortje met gekookt fruit.
De avondmaaltijd; gepureerde groenten, aardappeltje, eventueel wat gestoomde of gestoofde vis. Fles melk toe.
